THẠP ĐỒNG ĐÀO THỊNH

 

THẠP ĐỒNG ĐÀO THỊNH - HIỆN VẬT DỰ TRỮ LƯƠNG THỰC

 Niên đại: 

Thạp Đào Thịnh thuộc văn hóa Đông Sơn, có niên đại khoảng 2.000 – 2.500 năm cách ngày nay. Đây là giai đoạn đỉnh cao của nền văn hóa bản địa rực rỡ, gắn liền với sự phát triển rực rỡ của cư dân nông nghiệp trồng lúa nước. 

Chất liệu chế tác:  

Cổ vật được chế tác hoàn toàn bằng đồng, thể hiện trình độ luyện kim tinh xảo và kỹ thuật đúc khuôn vượt trội của người Việt cổ.

Hình thức và hoa văn:

Thạp có dáng hình trụ, thuôn dần xuống đáy, nắp đậy hình nón cụt. Trên nắp đúc nổi hình mặt trời 12 tia – biểu tượng mặt trời thiêng liêng – bao quanh bởi 11 vòng hoa văn hình học tiêu biểu của văn hóa Đông Sơn. Đặc biệt, điểm nhấn nghệ thuật là 4 khối tượng đôi nam nữ trong tư thế giao hoan, thể hiện đậm nét tín ngưỡng phồn thực. Thân thạp được trang trí bằng 25 băng hoa văn như răng cưa, vòng tròn tiếp tuyến, chim Lạc, cùng với hình ảnh 6 chiếc thuyền lớn mang các chiến binh cầm vũ khí và nhảy múa – minh chứng cho sự phát triển về quân sự và kỹ thuật đóng thuyền của người Việt xưa.  

Tình trạng bảo quản: 

Hiện thạp được lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, trong tình trạng bảo tồn tốt. Tuy nhiên, một số khối tượng trên nắp đã bị gãy mất một phần, song phần lớn tổng thể hoa văn, hình dáng và kết cấu của thạp vẫn được bảo tồn nguyên vẹn

Nguồn gốc phát hiện:

Thạp được phát hiện vào tháng 9 năm 1961 tại thôn Đào Thịnh, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái, trong một lần sạt lở bờ sông Hồng. Việc phát hiện hoàn toàn ngẫu nhiên và nhanh chóng được người dân báo cáo với chính quyền, từ đó được chuyển về Bảo tàng để lưu giữ. 

Giá trị văn hóa – tinh thần:

Thạp Đào Thịnh là bảo vật quốc gia, không chỉ vì vẻ đẹp nghệ thuật mà còn bởi giá trị biểu tượng cho tín ngưỡng phồn thực, quan niệm về sự sống – cái chết, và khát vọng sinh sôi nảy nở của cư dân cổ. Đồng thời, hình ảnh các chiến binh và thuyền chiến còn gợi nhắc đến tinh thần dựng nước và giữ nước từ thuở hồng hoang của dân tộc. 

Tính độc đáo và hiếm có:

Đây là chiếc thạp lớn nhất Việt Nam và có thể là lớn nhất thế giới, đồng thời là thạp duy nhất được biết đến có tượng đôi nam nữ giao hoan trên nắp – một biểu tượng sinh động và đầy tính nhân văn của người Đông Sơn. Sự kết hợp giữa nghệ thuật, nghi lễ, và ứng dụng trong một vật dụng đã khiến cổ vật này trở thành tác phẩm độc bản vô song trong kho tàng văn hóa Đông Sơn  

Dấu hiệu kỹ thuật thủ công: 

Thạp thể hiện trình độ đúc đồng đỉnh cao, sánh ngang với kỹ thuật chế tác trống đồng. Hoa văn tinh xảo, bố cục cân đối, khối tượng nổi sống động với đường nét tự nhiên và giàu biểu cảm cho thấy tay nghề thủ công điêu luyện, cũng như khả năng biểu đạt tư tưởng và tín ngưỡng qua hình tượng của người nghệ nhân Đông