MÔN HẠ SẢNH ẤN

 MÔN HẠ SẢNH ẤN

Niên đại:

Ấn “Môn Hạ Sảnh Ấn” được chế tác vào ngày 23 tháng 5 năm Long Khánh thứ 5 (năm 1377), dưới triều vua Trần Duệ Tông, một giai đoạn lịch sử quan trọng thuộc thời Trần – triều đại phát triển hưng thịnh của chế độ phong kiến Việt Nam.

Chất liệu chế tác:

Chiếc ấn được đúc bằng đồng, là chất liệu quý trong chế tác ấn chương thời trung đại, thể hiện rõ vị thế và tầm quan trọng của vật phẩm trong hệ thống hành chính triều đình.

Hình thức và hoa văn:

Ấn có hình khối vuông, kích thước 7,3cm x 7,3cm, chiều cao 8,5cm, nặng 1,4kg, được thiết kế theo dạng ba cấp bệ đỡ vững chãi. Núm ấn hình chữ nhật dẹt, chỏm cong, mô phỏng dáng dấp bia đá truyền thống.

Mặt ấn đúc nổi bốn chữ Hán theo thể Triện thư: “Môn Hạ Sảnh Ấn”.

Hai bên lưng ấn khắc hai dòng chữ Hán.

Bên phải: “Môn Hạ Sảnh Ấn” (xác định rõ chức năng hành chính).

Bên trái: “Long Khánh ngũ niên, ngũ nguyệt, nhị thập tam nhật tạo” – ghi rõ ngày tháng chế tác.

Tình trạng bảo quản:

Hiện vật được bảo quản và trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia với tình trạng rất tốt. Do giá trị đặc biệt quan trọng, chiếc ấn còn được đúc phiên bản lưu trữ tại Bảo tàng Hà Tĩnh để phục vụ công tác nghiên cứu và bảo tồn.

Nguồn gốc phát hiện:

Chiếc ấn được phát hiện năm 1962 tại xã Hương Giang, huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh. Việc phát hiện mang tính bất ngờ và có thể liên quan đến biến động lịch sử thời hậu Trần như các cuộc giao tranh với Chiêm Thành trong khoảng 1377–1397, làm dấy lên giả thuyết rằng ấn báu bị thất lạc trong một cuộc Nam chinh.

Giá trị văn hóa – tinh thần:

“Môn Hạ Sảnh Ấn” là biểu tượng trực tiếp của quyền lực hành chính trung ương triều Trần, dùng để đóng lên các văn bản hành chính quan trọng của triều đình. Đây là một chứng tích vật chất sống động cho thấy cấu trúc tổ chức nhà nước phong kiến thời Trần với hệ thống Tam sảnh: Thượng thư – Trung thư – Môn hạ. Ngoài chức năng hành chính, ấn còn thể hiện sự chặt chẽ trong lễ nghi cung đình và tính pháp lý của hoàng triều.

Tính độc đáo và hiếm có:

Đây là chiếc ấn duy nhất của triều Trần được phát hiện cho đến nay, với niên đại, chức năng, và nguồn gốc rõ ràng nhất trong số các ấn đồng cổ Việt Nam hiện còn. Vì vậy, ấn “Môn Hạ Sảnh Ấn” được xếp vào danh mục Bảo vật Quốc gia (đợt 1, theo Quyết định số 1426/QĐ-TTg ngày 1/10/2012).

Dấu hiệu kỹ thuật thủ công:

Chiếc ấn thể hiện trình độ chế tác tinh xảo, kỹ nghệ đúc đồng hoàn chỉnh, từ việc tạo hình chuẩn xác, thể hiện rõ nét chữ Hán theo thể Triện thư đến bố cục hình khối cân đối. Quai ấn thiết kế trang nhã, phù hợp với phong cách nghiêm cẩn và tôn nghiêm của thiết chế hành chính phong kiến. Đây là minh chứng cho trình độ kỹ thuật cao của nghệ nhân thời Trần trong chế tác ấn chương triều đình.